In landen waar mensen automatisch als donor geregistreerd staan, ligt het aantal geregistreerde donoren tot wel 75% hoger dan in landen waar je je actief moet aanmelden. Vijfenzeventig procent! Dit sprekende voorbeeld laat de kracht van de ‘default’ zien. Mensen hebben van nature de neiging om zich vast te houden aan bekende patronen, simpelweg omdat het makkelijk is. Dit fenomeen (de status quo bias) benutten we binnen de Coalitie Anders Reizen om duurzame mobiliteit de norm te maken. Benieuwd hoe? Je leest het hier.

De psychologie achter de standaardoptie

Mensen houden van gemak. Als een keuze al voor hen is gemaakt, volgen ze die meestal zonder er lang over na te denken. Daarom heeft het veranderen van de standaardoptie een enorme potentie: je kunt mensen zo een bepaalde keuzerichting op sturen. Dit subtiele duwtje in de juiste richting staat bekend als nudging.

Je ziet dat de default bij verschillende thema’s effectief ingezet kan worden. Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat de deelname aan orgaandonatie extreem varieert afhankelijk van de standaardoptie. In landen waar mensen actief moeten instemmen (opt-in systeem, zoals Duitsland), is de deelname laag (rond 12-15%). In landen waar mensen automatisch donor zijn tenzij ze zich afmelden (opt-out systeem, zoals Oostenrijk), ligt de deelname boven de 90%. Dat kan dus tot wel 75% schelen!

Ook bij pensioensparen bleek uit onderzoek dat de standaardoptie werkt. Maar liefst 90% van de werknemers die automatisch werden ingeschreven in een pensioenplan (default: deelnemen), deed ook daadwerkelijk mee. Zonder automatische inschrijving (default: niet deelnemen) was de deelname veel lager, rond de 50-60%.

“Het veranderen van de standaardoptie heeft een enorme potentie: je kunt mensen er een bepaalde keuzerichting mee op sturen.”

De default in duurzame mobiliteit

Hoe kunnen we dat inzetten voor duurzame mobiliteit? Heel simpel: door de duurzaamste optie als standaard aan te bieden. Wanneer een leaseauto de norm is, kiezen mensen daar automatisch voor. Maar stel dat de standaardoptie de trein is? Dan moeten medewerkers actief actie ondernemen om de norm aan te passen. Veel mensen nemen die moeite niet. Bovendien willen ze vaak niet afwijken van ‘de norm’: een ander psychologisch fenomeen.

Voorbeelden van bedrijven die de default slim toepassen

ASML: de trein als eerste keus
Binnen ASML’s boekingssysteem is de internationale trein de standaardkeuze voor reizen tot 700 km. Wie toch met de auto of het vliegtuig wil, moet een extra stap zetten én motiveren waarom. Dit kleine verschil heeft geleid tot een forse stijging in treinreizen en een daling van korte afstandsvluchten.

PwC: OV voorop
Nieuwe medewerkers bij PwC krijgen standaard een NS Business Card in plaats van een leaseauto. Die leaseauto blijft een optie, maar vraagt om extra handelingen. Gevolg? Meer dan 50% van de medewerkers reist inmiddels met het OV of de fiets.

ABN AMRO: van autovergoeding naar mobiliteitsbudget
ABN AMRO schafte de kilometervergoeding af en introduceerde een mobiliteitsbudget, waarbij duurzame opties de standaard zijn. De eerste twee maanden reizen nieuwe medewerkers zelfs gratis met het OV. Het resultaat? Bijna 70% van de medewerkers hield daarna zijn of haar OV-kaart.

Vattenfall: Combineer standaard en sociale norm
Vattenfall gaat nog een stap verder: ze combineren de default met een psychologisch extraatje. Medewerkers krijgen niet alleen een duurzame optie als standaard, maar ook te horen dat ‘80% van hun collega’s al voor deze keuze gaat’. Dit speelt in op de sociale norm, waardoor medewerkers sneller geneigd zijn om mee te doen.

Hoe pas je de default toe in jouw organisatie?

Wil je het gedrag in jouw organisatie duurzaam veranderen door de default slim in te zetten? Hier zijn enkele praktische tips en adviezen:

Maak de duurzame keuze aantrekkelijk én eenvoudig. De kracht van de default zit in eenvoud. Zorg ervoor dat de duurzame optie niet alleen standaard is, maar ook gemakkelijk toegankelijk en aantrekkelijk. Denk bijvoorbeeld aan een standaardabonnement voor het openbaar vervoer, inclusief toegang tot deelmobiliteit.

Herontwerp het keuzeproces. Stel de standaardoptie strategisch in. Bijvoorbeeld door zakelijke treinreizen standaard in te stellen bij het boeken van (internationale) reizen via de interne portal. Of door “geen parkeerplek” als default aan te vinken bij nieuwe medewerkers, tenzij zij expliciet aangeven een auto nodig te hebben.

Communiceer waarom deze standaard geldt. Leg uit dat de default is ingesteld om bij te dragen aan duurzaamheid en de gezamenlijke ambitie van Anders Reizen. Transparantie verhoogt acceptatie en betrokkenheid.

Combineer met zachte prikkels. De default werkt nóg beter in combinatie met andere gedragsinterventies, zoals het geven van feedback. Laat bijvoorbeeld zien hoeveel CO? een medewerker bespaart door de standaardoptie te gebruiken.

Test en evalueer de impact. Verander je default niet zomaar; voer ze gefaseerd in en meet de effecten. Kijk hoe medewerkers reageren en pas de aanpak indien nodig aan.

Wat is jouw volgende stap?

Denk eens na over de standaardopties binnen jouw organisatie. Wat is de default nu, en hoe kun je deze aanpassen om duurzaam reisgedrag te stimuleren? Met kleine veranderingen kun je grote impact maken. Want, zoals gedragspsycholoog Richard Thaler zei: “If you want to nudge people into a decision, make it easy.”

“If you want to nudge people into a decision, make it easy.”

Geïnspireerd geraakt?

Wil je ook aan de slag met het verduurzamen van je mobiliteit en ben je geïnspireerd geraakt door dit artikel? Tijd voor actie! Kijk bijvoorbeeld eens bij onze koplopermaatregelen: bewezen effectieve maatregelen die koplopers van Anders Reizen hebben geïntroduceerd in hun organisatie. Of lees onze kenniswijzers, waarin je de nieuwste inzichten en best practices vindt over hybride werken, deelmobiliteit, mobiliteitsbudget, OV, auto, fiets, internationale trein of vliegen.

Meer weten over Coalitie Anders Reizen of onze ambitie? Neem dan contact op met Hugo Houppermans via hugo.houppermans@andersreizen.nu.