Voor KPN-topman Joost Farwerck is leidinggeven zonder face-to-face-contact geen optie. Hij werkt zelden thuis, en reist veel heen weer tussen KPN-locaties. Daarmee staat hij voor een dilemma: “Ik kom vaak in de auto aanrijden, terwijl ik iedereen probeer te motiveren het openbaar vervoer te nemen.”
KPN profileert zich als groen bedrijf. Hoe past duurzaam reizen hierin?
“Wij willen onze CO2-uitstoot in de hele keten terugdringen naar netto nul in 2040. De grootste winst valt te behalen in het reduceren van het energieverbruik van onze netwerken, die vreten energie. Daar hebben we de afgelopen jaren grote stappen in gemaakt: ons energieverbruik is bijna gehalveerd vergeleken met een dikke 10 jaar geleden, terwijl het dataverbruik minstens 24 keer toenam. Dat hebben we onder meer bereikt door onze apparatuur steeds slimmer en kleiner te maken. Daarbij maken we gebruik van 100 procent groene stroom – dat doen we sinds 2011. Ons mobiliteitsbeleid past goed bij onze doelen om verder te verduurzamen.”
Nieuw beleid
Sinds augustus dit jaar heeft KPN nieuw mobiliteitsbeleid. Daarbij geldt: hoe duurzamer je reist, hoe hoger je kilometervergoeding. Kies je voor een elektrische deelauto, dan is dat voordeliger dan wanneer je de auto neemt. Reizen met het OV wordt volledig vergoed. Collega’s die met de fiets naar het werk gaan krijgen 40 cent netto per kilometer, 17 cent meer dan autorijders. Naast de forse kilometervergoeding kunnen medewerkers via een fietsleaseplan voordelig een fiets leasen, al dan niet elektrisch. Kies je voor zo’n leasefiets, dan betaalt KPN daar maandelijks aan mee.
De leaseauto hoort nu, anders dan voorheen, niet langer automatisch bij de arbeidsvoorwaarden. Medewerkers komen alleen in aanmerking voor een leaseauto als ze meer dan 17.500 zakelijke kilometers per jaar afleggen. Woon-werkverkeer naar kantoor, en reizen tussen kantoren tellen hierin niet mee. Het aantal leaseauto’s bij KPN is de afgelopen jaren met zo’n 35 procent teruggebracht tot zo’n 1500 auto’s. Per 2025/2026 is het leasewagenpark nagenoeg volledig elektrisch “Dan willen we de uitstoot door benzineverbruik met 98 procent, bijna 100 procent dus, gereduceerd hebben.”
De regeling loopt nu 2 maanden. Hoe gaat het tot nu toe?
“Zo’n 1.150 medewerkers willen nu gebruik maken van de fietsregeling. 750 medewerkers hebben inmiddels een leasefiets, nog eens ruim 400 medewerkers hebben er één aangevraagd. Van de 10.000 mensen die we in dienst hebben, doet dus al meer dan 10 procent mee. En ik hoop dat het er volgende zomer zo’n 2.000 zijn. Het gesprek bij de koffie gaat steeds vaker over ‘hoe ver heb jij gefietst?’”
Het tarief van 40 cent per fietskilometer is een flinke investering, want werkgevers mogen maximaal 21 cent per kilometer onbelast vergoeden. Over de 19 cent die daarbovenop komen, betaalt KPN belasting. Wat is daarbij de afweging geweest?
“Je moet keuzes maken en in de praktijk brengen wat je predikt. Als je het kostenplaatje uitrekent, dan kun je zeggen: het kan duur worden voor KPN, misschien moeten we het niet doen. Maar het mooie van deze maatregel is dat je mensen stimuleert om meer gebruik te maken van de fiets. We maken het leasewagenpark kleiner, maar daar staat ook iets tegenover.”
Als medewerkers vaker op de fiets stappen zijn ze gezonder en vitaler, en dat leidt tot minder verzuim, is de gedachte. Met die rekensom hebben jullie een sluitende business case geformuleerd. Hoe zit dat precies?
“De platte benadering is dat we 19 cent of 20 cent per kilometer zelf moeten betalen. Als de regeling goed uitpakt, dan worden heel veel mensen straks gezonder en vrolijker, en merkt het bedrijf daar ook veel van. Je kunt alles wel in een business case stoppen, maar dit gaat veel meer over gevoel, over het juiste willen doen. We hebben hiervan gewoon gezegd: we doen het. We gaan kijken hoe het uitpakt. Ik vind het een hartstikke mooi programma. En ik ben blij dat we met ons bedrijf dit soort dingen doen.”
Waar de fietsregeling op veel bijval van medewerkers kan rekenen – iets kríjgen, daar kun je moeilijk tegen zijn – geldt dat niet voor het terugdringen van het aantal leaseauto’s. “De leaseauto is een heilige koe. Als je aan de auto komt, dan kom je al heel snel aan iets dat heel belangrijk is. Dus dat leidt altijd tot teleurstelling in het begin. Dat zie je ook tijdelijk terug in je medewerkersbetrokkenheid.”
Hoe gaat u om met weerstand in uw bedrijf?
“Dat is altijd een interessante uitdaging. Wij zijn als raad van bestuur nog relatief nieuw, we zijn nu 3,5 jaar bezig. Het is belangrijk dat je eerst begrijpt waar die weerstand vandaan komt. En dat je open en transparant communiceert over wat je doet, en waarom je dat doet.”
“Het hoort gewoon bij deze tijd dat we allemaal wat minder in de auto zitten, wat meer het openbaar vervoer gebruiken. Als je 10.000 mensen in je bedrijf hebt, kan je een verschil maken. Dus dat is de richting waar ons bedrijf nu heengaat. Er waren voor een bedrijf van ons formaat wel heel veel leaseauto’s op de weg. Dat is wel iets om serieus aan te pakken. Overigens wel in alle redelijkheid –we hebben nog niet de keuze gemaakt om helemaal geen leaseauto’s meer te hebben. Ook omdat we logistiek nog niet altijd een goed alternatief hebben. We hebben wel rigoureus gekozen voor elektrisch rijden.”
Doet u dat zelf ook? Wat minder in de auto zitten en wat meer met het openbaar vervoer?
“Dat is voor mij wel een dilemma: ik kom vaak in de auto aanrijden, terwijl ik iedereen probeer te motiveren het openbaar vervoer te nemen. Ik kan het wel uitleggen; ik moet vaak op verschillende plekken zijn. Ik woon in Den Haag, ik ben nu op ons kantoor in Amsterdam en ik moet straks weer ergens anders heen. Maar het is wel belangrijk dat ik elektrisch ga rijden – ik rijd nu nog hybride – en dat ik zo weinig mogelijk gebruik maak van de auto. Dat is natuurlijk wel zo.”
U reist veel heen en weer – is digitaal werken geen optie?
“Hybride werken is de standaard bij KPN. Iedereen heeft z’n weg er wel in gevonden: deels op kantoor, deels thuis. Ik denk dat de ideale mix op zo’n 50 procent thuiswerken ligt. De behoefte aan verbondenheid met KPN en collega’s blijft groot. Zelf ben ik altijd op kantoor, ik werk zelden thuis. Ik ben als CEO de hele dag in gesprek met mensen, dat werkt het beste face-to-face.”
En hoe zit het met de rest van de directie en het management? Reizen die per trein of fiets?
“Ja, dat ondersteunen we actief. Als het even kan pakken we de fiets of het openbaar vervoer. Maar je moet daar wel eerlijk over zijn, vind ik. Als je het niet doet, moet je het ook niet claimen omdat dat tactisch handig is. Dan wordt het een beetje fake, zo zijn we niet. We hebben nu eenmaal veel kilometers af te leggen. Als het niet anders kan, pakken we de auto. Die is straks voor iedereen elektrisch – dat geldt uiteraard ook voor ons.”
Wat doet KPN nog meer om duurzaam reisgedrag te stimuleren?
“Onze locaties zijn bijna allemaal goed te bereiken met het openbaar vervoer – je moet niet op een exotische plek gaan zitten. Rotterdam, ons hoofdkantoor, daar kom je met de Randstadrail voor de voordeur uit. Hier in Amsterdam Sloterdijk zitten we naast het station, in Amersfoort ook.”
En voeren jullie ook parkeerbeleid? Als er veel parkeerplekken beschikbaar zijn naast kantoor, zijn medewerkers minder snel geneigd na te denken over alternatief vervoer.
“Als we in de buurt van een station zitten, dan hebben we nauwelijks meer parkeerplekken. We hebben één kantoor in Houten – dat ligt zo ver weg van alles, daar hebben we meer parkeerplekken open gelaten. In Rotterdam en Amsterdam is het onmogelijk dat iedereen met de auto naar kantoor komt. In het verleden gingen we dan een parkeerdek bijhuren, maar daar zijn we mee gestopt. Dat is bewust beleid, anders moedigen we iedereen aan om met hun privéauto te komen. Terwijl we mensen juist willen aanmoedigen om met het openbaar vervoer of op de fiets te komen.”
Vormt duurzaam reisbeleid, en actief sturen op duurzame reiskeuzes, een risico voor de concurrentiepositie van KPN in de arbeidsmarkt? Wat willen en vragen nieuwe medewerkers?
“Als je een tijdje onderweg bent met je duurzame reisbeleid, en daarover communiceert, dan trek je steeds meer mensen aan die daar enthousiast van worden en zich daar thuis voelen. En zeker voor het werven van jonge talenten is het bieden van flexibele, duurzame mobiliteit een voorwaarde. Voor de jongere generaties is wel of geen leaseauto helemaal geen thema, die willen gewoon mobiliteit kunnen inhuren op het moment dat zij dat nodig hebben.”
